Stoliczku nakryj się – zasady układania serwisu

Organizując przyjęcie należy zadbać o miłą atmosferę i pięknie przyozdobiony stół. Nakrycie do stołu (z francuskiego couvert) to przedmioty, które ustawiamy na stole jeszcze przed przybyciem gości. W zakres tych przedmiotów wchodzącą: serwis, sztućce, szkło, świece i dekoracje. W drugim artykule z cyklu „Stoliczku nakryj się” dotyczącym zasad nakrywania do stołu, odkrywam przed Wami arkana układania serwisu.

Układanie serwisu

Liczbę i rodzaj poszczególnych elementów zastawy należy dostosować do zaplanowanego menu. Istotne jest, aby wiedzieć, które z naczyń powinny znajdować się na stole przed przyjściem gości, a które powinny oczekiwać na swoją kolej zaserwowania w odpowiednim momencie przyjęcia. Na eleganckim przyjęciu nie należy bowiem stawiać od razu wszystkich naczyń na stole. Ułożenie wszystkich naczyń w piramidę jest niefortunnym błędem – ograniczałyby one przestrzeń przeznaczoną dla gościa i co gorsza goście mogliby czuć się niekomfortowo próbując odkładać na bok kolejne naczynia, poszukając dla nich miejsca.

Serwis porcelanowy – klasyka gatunku

O mojej nieudawanej miłości do Białej Marii Rosenthala i innych porcelanowych serwisach pisałam już w jednym z pierwszym artykułów na tym blogu (Porcelana – zamarznięta muzyka w naszym domu). Serwis z porcelany to na wystawnym przyjęciu będzie stanowił piękną ozdobę każdego stołu. Najlepiej, abyśmy posiadali w domu klasyczny serwis bez krzykliwych kolorów i zdobień. Na specjalne cele można zaopatrzyć się także w specjalne serwisy okazjonalne np. świąteczne czy letnie. Na co dzień można oczywiście cieszyć oczy naczyniami o wymyślnych kolorach i kształtach. Nie rekomenduję jednak ich stosowania podczas eleganckiego przyjęcia.

Niezależnie od tego czy serwis wykonany jest z fajansu, kamionki czy porcelany, naczynia powinny być nieskazitelnie czyste i nie mieć żadnych wyszczerbień. Najlepiej aby wszystkie naczynia pochodziły z tego samego serwisu, co pozwoli zachować na stole symetrię i harmonię.

Talerz spodni

Przestrzeń między kolejnymi nakryciami dla gości powinna wynosić około 70 cm (80 cm przy daniach serwowanych). Dzięki temu zabiegowi zadbamy o zasady proksemiki (goście nie będą naruszać swoich osobistych przestrzeni) i stworzymy przyjemną przestrzeń do rozmowy między gośćmi.

W odległości około dwóch centymetrów od krawędzi stołu należy położyć metalowy lub porcelanowy talerz spodni (inaczej zwany podstawowym, bazowym lub podtalerzem). Na talerzu podstawowym powinien znajdować talerz dania głównego. Obowiązuje bowiem zasada, że gość nie powinien ani przez chwilę widzieć pustego talerza spodniego (z wyjątkiem sekundy, w której podczas uczty serwowanej z prawej strony zabierany jest talerz poprzedniego dania, a z lewej stawiany jest talerz dania następnego). Talerze spodnie stanowią wyraz szacunku dla gości i powinny zostać uprzątnięte dopiero w momencie serwowania deseru.

W przypadku braku talerza spodniego w renomowanej restauracji gość mógłby poczuć się urażony, w warunkach domowych można jednak można byłoby na to niedociągnięcie przymknąć oko. Na bardziej kameralnych przyjęciach można spotkać się z bardziej powszechnym rozwiązaniem – ułożeniem podkładki (zamiast talerza podstawowego) a na niej talerza do dania głównego. Nie jest to jednak rozwiązanie rekomendowane podczas naprawdę eleganckiego przyjęcia.

Kolejność układania naczyń na stole

Na elegancko nakrytym stole, poza talerzem spodnim, powinny znaleźć się następujące naczynia: talerz do dania głównego, talerz do przekąsek, talerzyk deserowy i talerzyk do pieczywa. Jeśli na początek przyjęcia zaplanowana jest przystawka, na talerzu spodnim powinien znajdować się talerz przystawkowy, a jeśli zaczynamy od zupy – głęboki talerz do dania pierwszego. Jeśli planujemy zaserwować zarówno przekąski, jak i zupę w pierwszej kolejności ustawiamy talerz przystawkowy.

Kiedy goście zjedzą przekąski, powinniśmy zebrać talerze ze stołu i na talerzach podstawowych położyć głębokie talerze na zupę. W przypadku kolejnych dań postępujemy tak samo. Dopiero po daniu głównym należy zebrać ze stołu talerze obiadowe wraz z talerzami spodnimi i półmiskami oraz ułożyć talerze do deseru, do którego powinniśmy zaserwować kawę w filiżankach, które stawia się po prawej stronie od talerzyka deserowego. Na wytwornym przyjęciu nie podaje się herbaty, jednak na mniej formalnych przyjęciach staje się ona częstą alternatywą dla kawy.

Talerzyk do pieczywa

Jeśli do serwowanych przez nas przekąsek i ciepłych dań planujemy podawać pieczywo, każdy z gości powinien otrzymać specjalny talerzyk, który zdejmuje się ze stołu przed samym podaniem deseru. Miejsca talerzyka do pieczywa znajduje się po lewej stronie talerza spodniego za sztućcami. Na talerzyku do pieczywa powinien znajdować się specjalny nóż do masła, który po użyciu odkłada się w to samo miejsce.

Chleb i bułeczki podczas domowego przyjęcia zazwyczaj podawane są w koszyku. Pieczywo podczas uroczystości ma znaczenie symboliczne, a jego brak powinien zdyskwalifikować każdą gospodynię. Spożycie kęsa pieczywa z masłem pozwala oczyścić kubki smakowe przed kolejną potrawą lub trunkiem. Masło powinno znajdować się na naczyniach do serwowania dań w centralnej części stołu.

Miseczka do sałaty

Nakładanie sałaty do miseczki znajdującej się po lewej stronie talerza spodniego wynika z założenia, że jest to oddzielne danie serwowane przed daniem głównym. Zwyczajowo jednak sałatę podaje się wraz z daniem głównym z założeniem, że będzie ona najpierw nałożona przez gościa do swojej miseczki, a z niej przekładana na talerz główny. Na talerzu z daniem obiadowym można podawać warzywa na ciepło, ale nie zimne sałaty. W pierwszej kolejności należy zaserwować danie główne, a potem dostawić miseczkę, aby goście przypadkiem nie przełożyli jej na talerz spodni i nie zaczęli spożywać sałaty przedwcześnie (zajmując tym samym miejsce na talerzu podstawowym).

Sól – symbol przymierza

Podczas serwowanego przyjęcia nie należy przyprawiać potraw na stole. Z jednym wyjątkiem – soli, którą cechuje wymiar symboliczny. Jest ona bowiem symbolem przymierza z Bogiem i z człowiekiem. Na dowód tego można przywołać wiele cytatów odnoszących się do pojednania – „zjeść z kimś beczkę soli”, „powitać gości chlebem i solą”. Rozsypana sól oznacza natomiast nieszczęście. Gości należy rozsadzić tak, aby w zasięgu rąk mieli dostępną solniczkę.

Talerze do zup

Talerz do zup gęstych i w większych porcjach należy serwować w talerzach głębokich bezpośrednio na talerz spodni. Zupy czyste w mniejszych ilościach zwyczajowo są podawane w bulionówkach na talerzykach. W pierwszym przypadku powinniśmy ułożyć łyżkę do zupy wraz z pozostałymi sztućcami po prawej stronie talerza spodniego. W drugim – łyżka powinna zostać podana na spodku od bulionówki.

Zupę należy spożywać sięgając łyżką od połowy talerza do środka stołu nabierając ją tuż przy powierzchni. Nieelegancko jest uderzać łyżką w talerz lub dmuchać w nią, aby schłodzić potrawę. Nie należy także przechylać talerz. Gdyby pojawiała się taka konieczność można uczynić to tylko do środka stołu (nigdy w swoją stronę). Jeśli zupa podawana jest w bulionówce można ją wypić chwytając naczynie za uszka.

Serwowanie dań

Sposób serwowania dań zależy od charakteru przyjęcia i rodzaju potraw. Dania mogą być serwowane na cztery sposoby: po francusku, po rosyjsku, po angielsku oraz po niemiecku. Serwowanie po francusku jest najprostsze techniczne, nieformalne i najbardziej popularne. Dania na styl francuski powinny być serwowane na półmiskach na środku stołu. Goście zaś powinni samodzielnie nałożyć potrawy na swój talerz. Podawanie dań na styl rosyjski wymaga użycia srebrnych kloszy, które obsługa powinna zdjąć z talerzy na znak gospodyni. Serwowanie po angielsku oznacza podawanie dań z wózka (zwanego gerydonem) i nadaje się do spektakularnych dań wymagających zaprezentowania w całości (np. tort weselny czy pieczeń). Ostatni styl – niemiecki – jest najbardziej skomplikowany technicznie. Dania nakładane są na talerz z półmisków przytrzymywanych na przedramieniu przez podającego do stołu (potrawę może nałożyć obsługa lub gość).

Trzy złote zasady

Przy podawaniu dań należy pamiętać o trzech zasadach. Po pierwsze talerze i naczynia podaje się oraz zbiera ze stołu z prawej strony. Wyjątek dotyczy talerzyka do pieczywa, który znajduje się po lewej stronie talerza spodniego. Powinniśmy go zebrać także z tej strony. Po drugie napoje należy nalewać z lewej strony. Po trzecie – dania także należy nakładać z lewej strony. Wierzę, że ten zestaw wskazówek ułatwi Wam okiełznanie niełatwej sztuki nakrywania do stołu i serwowania dań.

Z życzeniami wybornych doznań smakowych towarzyszących wspaniałym przyjęciom,

Joanna